Rize’de kurulmakta olan demir-çelik tesisinde üretilecek inşaat demiri ve benzeri malzemelerin, artık bölgedeki şantiyelere yerel depolardan hızla sevk edilebilmesi mümkün olacak. Bu sayede uzun mesafeli nakliyatın getirdiği belirsizlikler azalacak, şantiyelerde malzeme akışı daha öngörülebilir hale gelecektir.
Rizdemir adını taşıyan Rize Demir Çelik Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin faaliyete geçmesiyle birlikte Doğu Karadeniz’de tedarik zinciri dinamikleri köklü bir değişim yaşayacak. Öncelikle, Rize Organize Sanayi Bölgesi’nde (OSB) kurulan bu tesis sayesinde inşaat demiri, tavlı tel (annealed wire) ve inşaat çivisi gibi kritik ürünler yerinde üretilecek. Bu durum, bölgedeki inşaat firmalarının ve toptancıların ihtiyaç duydukları malzemelere kendi şehirlerinde veya çok yakın mesafede ulaşabilmeleri anlamına geliyor. Daha önce Karabük veya İskenderun gibi uzak merkezlerden haftalar öncesinden sipariş edilen demir çelik ürünleri, artık Rize OSB’den günler, hatta saatler içinde temin edilebilecek.
Tedarik zincirinin kısalması, beraberinde daha az aracı, daha az stoklama ve daha hızlı teslimat getirir. Rizdemir ile birlikte tedarik zinciri halkaları sadeleşecektir. Örneğin, eskiden Rize’deki bir inşaat için demir sipariş edildiğinde, malzeme önce Karabük’teki fabrikadan çıkıp kamyonla yüzlerce kilometre yol kateder, ardından bölgedeki bir depoya ulaşır ve sonrasında şantiyeye sevk edilirdi. Şimdi ise üretim noktası ile tüketim noktası arasındaki mesafe dramatik biçimde azalıyor. Rize içindeki bir şantiyeye malzeme gerektiğinde, OSB’den yüklenecek kamyon birkaç saat içinde şantiyede olabilecek. Bu, just-in-time (tam zamanında) tedarik uygulamalarını mümkün kılarak firmaların neredeyse sipariş üzerine üretim akışına kavuşmasını sağlayacak.
Yerel Üretimin Lojistik Üzerindeki Anında Etkileri
Rizdemir sayesinde nakliye maliyetlerinin düşmesi beklenmektedir. Uzak mesafelere ödenen yüksek navlun ücretleri yerine, Rize OSB–şantiye arasındaki kısa mesafe için çok daha düşük taşıma giderleri söz konusu olacak. Bu maliyet avantajı doğrudan malzeme fiyatlarına yansıyacak, bölgedeki firmalar demir-çelik ürünlerini daha uygun fiyatla tedarik edebilecektir. Bir analiz yapmak gerekirse: Karabük’ten Rize’ye demir nakliyesinin ton başına maliyetinin belirli bir örnekte %15 fiyat artışına neden olduğunu varsayalım. Bu %15’lik ek maliyet, Rizdemir ile neredeyse sıfıra yakın olacak. Çünkü yerel nakliye, şehir içi veya bölge içi kısa mesafe taşıma demektir ve bunun maliyeti uzun yol taşımacılığına göre ihmal edilebilir düzeydedir.
Bunun yanında, tedarik süresi dramatik biçimde kısalacak. Eskiden bir kamyon dolusu inşaat demirinin Rize’ye ulaşması birkaç günü bulurken (yol şartları ve konaklama dahil), şimdi aynı malzeme Rize OSB’de üretildikten sonra aynı gün içerisinde teslim edilebilecek. Örneğin bir şantiye, kritik bir beton dökümü öncesi demir donatıda eksik fark ettiğinde, hemen Rize’deki yerel depodan takviye isteyebilecek ve malzeme birkaç saat içinde şantiyede olabilecek. Bu tür esneklik, inşaat projelerinde oldukça değerlidir ve ancak yerel üretimle mümkün hale gelir.
Tedarik zincirinin optimize olması, aradaki aracıların ve çift aşamalı taşımaların ortadan kalkması anlamına da gelir. Rizdemir devreye girdiğinde, Karadeniz Bölgesi’nin doğusunda faaliyet gösteren inşaat malzemesi toptancıları artık ürünleri doğrudan Rize’deki fabrikadan alabilecekler. Bu da dağıtım süreçlerini basitleştirir. Daha az elleçleme, daha az depolama ihtiyacı olacaktır. Hatta bazı durumda, toptancıların yüksek stok tutmasına bile gerek kalmayabilir çünkü üretici şehirde bulunduğundan, talebe göre hızlı ikmal yapabilecektir.
Ayrıca Rize dışındaki yakın iller de (Trabzon, Artvin, Giresun gibi) bu yerel tedarik avantajından faydalanacak. Rizdemir, Doğu Karadeniz’in geneline hizmet verebilecek konumda olduğundan, Trabzon’daki bir proje için de Rize’den malzeme sevkiyatı yapmak, Karabük’ten yapmaktan çok daha ucuza ve hızlıya mal olacaktır. Bölgesel bir üretim üssünün varlığı, Karadeniz’in geneli için lojistik optimizasyon demektir. Örneğin Trabzon’da bir inşaat şirketi, daha önce İskenderun’dan profil getirmek yerine Rize’den temin yoluna gidecek ve böylece nakliyede hem zaman kazanıp hem maliyet düşürecektir.
Tedarik Zincirinde Güvenilirlik ve Risklerin Azalması
Yerel tedarik imkânı, tedarik zincirinin kırılganlığını da azaltır. Uzak mesafeli lojistikte yaşanabilecek aksaklıklar (örneğin bir bölgede yaşanan doğal afet, yolların kapanması, vb.) tüm proje akışını bozabilirken, Rize içindeki tedarik bu tür risklere çok daha az maruz kalacaktır. Rizdemir, bölgesel bir tedarik üssü olarak Doğu Karadeniz’de malzeme sürekliliğini güvence altına alacak. Örneğin, ülke genelinde bir nakliye krizi veya yakıt sıkıntısı olsa bile, Rize’de üretilen çelik ürünler en azından yakın coğrafyaya kolayca dağıtılabilir konumda olacak.
Ayrıca, kalite tutarlılığı ve ürün izlenebilirliği de iyileşecektir. Rize’de üretim yapan fabrikayla doğrudan temas halinde olan bölge müşterileri, gerektiğinde üretim süreçlerini yakından izleyebilecek, kalite sorunlarında hızlı iletişim kurabilecekler. Bu, tedarik zincirinin ilişkisel boyutunda da bir optimizasyon anlamına gelir: üretici ile son kullanıcı arası mesafe kısaldıkça iletişim hızlanır ve karşılıklı güven artar.
Kısaca özetlemek gerekirse, Rizdemir’in faaliyete geçmesiyle Doğu Karadeniz’de tedarik zinciri çok daha verimli, güvenilir ve esnek bir yapıya kavuşacaktır. Lojistik maliyetlerin ve sürelerin azaltılması, stok ihtiyacının düşürülmesi ve risklerin minimize edilmesi sayesinde bölgedeki sanayi ve inşaat sektörü adeta bir taze kan kazanacaktır. Bu gelişme, bir sonraki bölümde ele alacağımız üzere, projelerin maliyet ve planlama performansına da doğrudan katkı sunacaktır.
